Su Noighentos

Su 900, in sos primos deghènnios, mantenet sas matessi temàticas de s'800: in sos teatros de Casteddu e Tàtari, sos drammas istòricos, s'òpera lìrica e su movimentu de su teatru in sardu sighint a apentare sa gente. Sa cummedia dialetale s'afòrtigat e sunt semper prus fitianos sos chi iscrient in sardu. Sessada pro sa gherra mundiale, dae su 1960 s'atividade teatrale si ponet torra in motu.
Su Noighentos, in sos primos deghènnios, mantenet in Sardigna sas matessi temàticas de s'Otighentos: in sos teatros de Casteddu e Tàtari, sos drammas istòricos, s'òpera lìrica e su movimentu de su teatru in sardu sighint a apentare sa gente. Sos traballos de Pedru Camboni Alba e de Giuanne Giganti pertocant mescamente s'istòria de s'ìsula; Sarbadore Scanu imbetzes paret chi istorcat a D'Annunzio, e gasi etotu Olivieru Prunas e Linu Màsala Lobina chi si torrant a ligare finas a su teatru "del grottesco".Fintzas Sarbadore Farina e Rafaeli Garzia iscrient drammas e commèdias. Totu sos traballos de Gràtzia Deledda e Nigola Spano sunt ambientados in Sardigna. In su 1952, Martzellu Serra cumponet e rapresentat unu mistèriu drammàticu in su teatru romanu de Nora. Finas s'òpera pro mùsica, cun Nino Alberti e Gaine Gabriel, s'annòditat pro sos temas de ambientatzione sarda.

Sa cummedia dialetale s'afòrtigat semper de prus e sunt semper prus fitianos sos autores chi iscrient in sardu. Nessi a su cumentzu, est unu teatru de caratzas in ue s'ùnicu elementu de giogu befulanu, bortas medas a s'etzessu, est a fìnghere de cumprèndere a su revessu e a discunsertare sa limba ufitziale. Posca, a bellu a bellu, in sas tramas leant balia sas temàticas sotziales e sos tipos cumentzant a si mudare in pessonàgios. Nos podimus ammentare de Emanueli Pili, Luisi Matta, Efis Vissente Melis, Gildo Melis, Giuanne Uda Dessì. Bertu Cara, imbetzes, iscriet òperas drammàticas in italianu e in logudoresu. Antoni Garau cuna sa produtzione manna sua s'insertat in su gènere còmicu, ponende però a pare sa brulla cun temàticas umanas e sotziales. Sa segunda gherra mondiale, paris cun sa bida sotziale, faghet a sessare finas s'atividade teatrale: sa majoria de sos teatros de Tàtari e Casteddu sunt derrutos, e cuddos sena dannu perunu benint tancados. Sunt sas salas tzinematogràficas chi suprint finas a su 1947, cando est inchingiadu su teatru Màssimu in Casteddu.

Ma est ebbia a printzìpios de su 1960 chi s'atividade teatrale si ponet torra in motu, a tìmigu, assentende•si cun un'esigentzia prus manna de sas fatas drammàticas: grupos de base e cooperativas teatrales- intre sos primos est su CUT ("Centro Universitario Teatrale), posca CIT ("Centro di Iniziativa Teatrale"), in fines Cooperativa Teatru de Sardigna – nche giughent sos ispetàculos issoro, ligados a sas traditziones sardas, in sas biddas de s'internu, pro more de autores che a Giusepe Dessì, Frantziscu Màsala, Romanu Ruiu, e Lenardu Sole. Sarbadore Ànghelu Spano, Antoni Garau, Sarbadore Vargiu e Giuanne Enna – sos primos tres in sardu-campidanesu, s'àteru in sardu-tataresu - cun sa produtzione drammàtica bundante sunt, de sos autores, cuddos chi si serant de prus de s'identidade culturale issoro.

Aggiornamento

11/5/2023 - 16:44