Gioielleria

Sas prendas sunt sa parte prus de importu in sa bestimenta populare ; sa presèntzia issoro distinghet sa bestimenta de festa e tzerimoniale e s'ausèntzia issoro cussa ordinària.
Sas prendas sunt sa parte prus de importu in sa bestimenta populare ; sa presèntzia issoro distinghet sa bestimenta de festa e tzerimoniale e s'ausèntzia issoro cussa ordinària.

Gasi comente pro sa bestimenta fintzas s'orefitzeria tenet una variedade manna de manufatos, chi in misura minore o majore e pro richesa de custos etotu s'agatant in sa matessi bidda segundu sa classe sotziale diferente. B'at una presèntzia de manufatos de fabricatzione non sarda in cunforma a cussos de produtzione artesanale locale segundu chi bi siat una influèntzia manna o minore de sas paritzas regiones de s'ìsula.
Su metallu prus impitadu est sa prata, meda bundante in s'ìsula cosa chi no est intames s'oro. Difatis in Sardigna s'oro s'estraiat, fintzas a su cumentzu de su Noighentos a fùrriu de Montevecchio serente a Gùspini, e acanta a Lula, dae una miniera pitica chi apustis l'ant lassada ca non fiat cumbeniosu a bi traballare. S'esistèntzia de s'oro in sa miniera de Montevecchio at fatu pensare chi medas de sos manufatos de orefitzeria de sas necròpolis de Nora e Tharros esserent istados produtos cun su metallu de Montevecchio.
Meda prus bundante in s'ìsula est intames sa prata, presente suta forma de galena, cun giatzimentos postos oru∙oru de su nord-ovest isulanu e in s'Iglesiente. Est belle seguru chi sa primatzia in Sardigna de sos manufatos de prata bi fiat pro more de sa bundàntzia de custu materiale e s'iscarsidade de oro. Custa presèntzia est afortiada dae su fatu chi sos grèmios potentes de sos ferreris in ue s'auniant sos "argenters" pediant pro s'atividade issoro su bonu de s'arghentu estratu in s'ìsula (sos primos Istatutos documentados nche torrant a su de XVII sèculos). Custos aiant fintzas costituidu tzentros de produtzione artesanale de significu in Casteddu, Iglèsias, Aristanis, Bosa, S'Alighera e Tàtari.

Impitadu meda in sa gioielleria populare est in prus su coraddu ruju. Serente a sas costeras otzidentales e setentrionales fiat bundante e, in su tempus coladu, si "piscaiat" cun su sistema traditzionale de su "ingegno", mescamente dae imbarcatziones chi beniant dae terramanna. Su coraddu sardu, pretziadu meda, est de colore ruju cotu e s'impreat galu oe pro fàghere pendentiles de loritzinas, cannacas e cammeos : fintzas a pagu tempus a como su prus de su coraddu piscadu in sos mares sardos si traballaiat foras de s'ìsula e torraiat in Sardigna comente produtu semitraballadu o acabadu.

Meda presente est sa filugrana siat de oro siat de prata, chi, paris a sa tècnica de sa granuladura, est una de sas formas prus de importu de sa gioielleria de sa Sardigna cun unu sèberu ampru a beru de tècnicas e de aplicatziones.

Acanta a sos materiales de giudu chi sunt tìpicos de s'orefitzeria in generale, est presente in sa produtzione traditzionale de sa Sardigna unu sèberu meda mannu de àteros materiales non nobiles, siat locales siat de importatzione, che a sa madreperla, paritzas pedras, a raru de giudu, a s'ispissu semipretziadas, s'ossidiana, su sìtzili, su màrmaru, sa linna, sa pasta de bidru e in finis sos conchìgios e sos tapos de gasteròpodes marinos (ogru de Santa Lughia).
Sas prendas printzipales de ammanitzu de sa bestimanta populare sunt sos butones de oro o de prata in làmina o in filugrana, sas loritzinas de crezes diferentes, sas cannacas in oro e coraddu cun o sena pendentiles, sas cadenas, tzintas o sutagulas de arghentu, rosàrios, agùgias, fermàllios e pendentiles e in finis sos breves.
Sa regorta prus manna de prendas de sa Sardigna est costoida in su Museu de sa bida e de sas Traditziones populares de Nùgoro. Àteras regortas de importu sunt in su Museu Natzionale "G. A. Sanna" de Tàtari, in sa Pinacoteca Natzionale de Casteddu, in su Museu Natzionale de sas Artes e Traditziones Populares de Roma, in sa Colletzione "Luigi Cocco" de sa Regione Autònoma de sa Sardigna, Casteddu.

Aggiornamento

11/5/2023 - 16:43